- لحظه لحظه ی عمر را قدر بدانید. از ساعات عمرتان برای نیکوکاری استفاده کنید. خود را به خدا نزدیک کنید. اوقات خود را به تلاش در راه خدا و مجاهدت برای او مستغرق کنید. ساعات زندگی، سالهای زندگی، به سرعت برق می گذرد؛ در عرصه ی قیامت این لحظات را به یاد خواهید آورد. خوشا به حال نیکوکاران و بدا به حال زیانکاران.

در خطبه های نماز عید فطر - 1376/11/9


- عزیزان من! فرصت روزه و امساک و فضای عبادت و معنویّت را قدر بدانیم و قدری خودمان را به خدا نزدیک کنیم. از گناهان دوری کردن، به قُربات و اعمال عبادی هرچه نزدیک تر شدن، اخلاق و صفات و خصال انسانی را هرچه در خود زنده تر و فعّال تر کردن، اموری است که در این ماه می تواند حقیقتا برای هر کسی و برای هر مجموعه ای مایه ی برکت باشد. از قرآن درس بگیریم. از دعاها درس و حکمت بیاموزیم. قدری در هدف از خلقت خود، در آفرینش خود، در نعمتهای بزرگ خدای خود و در وظایف عظیمی که بر دوش ماست، تأمّل و تدبّر کنیم. در مرگ و حساب الهی و ارزش عبادات و اعمال - آن گاه که همراه با اخلاص باشد - تأمّل کنیم. آن وقت ماه رمضان، حقیقتا ماه مبارکی خواهد شد.

- یکی از وظایف ما در ماه رمضان، دعا کردن است. دعا انسان را به خدا نزدیک می کند؛ معارف را در دل انسان ماندگار و موثر می کند؛ ایمان را قوی می کند؛ علاوه بر این که مضمون دعا - که خواستن از خداست - ان شاءالله مستجاب می شود و خواسته ی انسان برآورده می گردد؛ یعنی دعا از چند سو دارای برکات بزرگ است.

- خدای متعال در چند آیه از آیات قرآن وعده کرده است که دعا را مستجاب خواهد کرد. یکی از آیات، همین آیه ی مبارکه ی و قال ربّکم ادعونی استجب لکم1 است؛ یعنی پروردگار شما فرموده است که مرا دعا کنید، تا استجابت کنم. ممکن است استجابت به معنای برآورده شدنِ صددرصد آن خواسته هم نباشد. گاهی ممکن است قوانین خلقت، اقتضای این را نکند که خدا آن حاجت را حتما برآورده کند. در مواردی قوانینی وجود دارد که آن خواسته برآورده شدنی نیست، یا به زودی برآورده شدنی نیست. در غیر این موارد، قاعدتا خدای متعال پاسخش این است که خواسته ی شما را برآورده می کند؛

- در قرآن فرموده است: و سئلوا الله من فضله ان الله کان بکلّ شیءٍ علیما2؛ اگرچه خدا عالم است و نیازهای شما را می داند، اما شما از خدا بخواهید و به خدا عرض کنید ... هرکس خدا را بخواند، پاسخی در مقابلش هست: لکلّ مساله منک سمع حاضر و جواب عتید3؛ هر سوالی از خدا، هر خواسته ای از خدا، یک پاسخ قطعی در مقابل دارد. این خیلی مهم است و باید بندگان مومن خدا آن را خیلی قدر بدانند.

- خداوند متعال وعده های فراوانی به بندگان خود داده است. مثلا یکی از وعده های الهی این است: من عمل صالحا فلنفسه و من اساء فعلیها4 ... یکی دیگر از وعده های الهی این است: انّا لا نضیع اجر من احسن عملا5 ... وعده ی دیگر این است: من کان یرید العاجله عجّلنا له فیها ما نشاء لمن نرید6؛ هرکس که خیر نزدیک - یعنی دنیا - را هدف گیرد و به آخرت کاری نداشته باشد، عجّلنا له؛ ما کمک می کنیم آنچه را که او هدف گرفته است؛ یعنی او را به آن هدف می رسانیم: ما نشاء لمن نرید. البتّه قید و شرطهایی هم دارد: اگر تلاش کند، اگر زحمت بکشد و اگر بکوشد به آن هدفها می رسد ... در دنباله ی همین آیه می فرماید: و من اراد الاخره و سعی لها سعیها و هو مومن فاولئک کان سعیهم مشکورا. کلّا نمدّ هولاء و هولاء7؛ هم کسانی که درصدد کسب دنیا هستند، ما کمکشان می کنیم، هم کسانی که درصدد کسب آخرت هستند ... این سنّت آفرینش است، این سنّت الهی در عالم است؛ یعنی اگر تلاش کردید و زحمت کشیدید، حتما به نتیجه خواهید رسید. خدای متعال هیچ تلاشی را بی نتیجه نمی گذارد؛ حتما نتیجه ای دنبالش هست.

- وعده ی الهی دیگر این است: وعدالله الذین امنوا منکم و عملوا الصّالحات لیستخلفنّهم فی الارض کما استخلف الّذین من قبلهم8. این هم یک وعده ی قطعی است. هر قومی، هر ملتی و هر جمعیتی که ایمان و عمل صالح داشته باشد، خلیفه ی خدا در زمین خواهد شد؛ یعنی قدرت را در زمین در دست خواهد گرفت. بر و برگرد ندارد ... اگر ایمان باشد، ولی عمل صالح نباشد، خلیفه ی خدا در زمین نخواهند شد. ایمان خشک و خالی و ایمان بی عمل، نتیجه ای ندارد؛ اما اگر ایمان با عمل همراه باشد، حتما محقّق خواهد شد.

- وعده ی الهی دیگر والّذین جاهدوا فینا لنهدینّهم سبلنا9 است. هرکس که در راه خدا مجاهدت کند، خدا قطعا راه را به او نشان خواهد داد10 ... لازم نیست دعا همیشه قوانین طبیعی را به هم بزند و بر خلاف قوانین طبیعی عمل کند؛ نه. دعا در چارچوب قوانین طبیعی11 مستجاب می شود و خواسته ی شما برآورده می گردد. این قدرت خداست که قوانین را جور می آورد، کنار هم می گذارد و مقصود شما برآورده می شود. البتّه آن جایی که دعای شما با یک قانون الهیِ دیگری تصادم پیدا کند، مستجاب نمی شود ... آدمهایی که بیکار باشند و در راه اهداف خودشان تلاش نکنند، تضمینی نیست که به هدف و مقصود برسند. حالا شما دعا کن، معلوم است که این دعا خیلی اقبال استجابت ندارد ... اینطور نیست که وقتی می گوییم دعا مستجاب می شود، یعنی دعای شما اگر با قوانین دیگر الهی منافات داشته باشد و عملی همراهش نباشد و یا حتّی خود دعا از روی توجّه هم نباشد، باز مستجاب می شود؛ نه. در دعا، طلب کردن و خواستن از خدای متعال و حقیقتا مطالبه کردن لازم است. این دعا مستجاب می شود. اگر عمل و تلاش در راه اهداف بزرگ، همراه این دعا باشد، اقبالِ استجابت این دعا واقعا بیشتر است. آن وقتی که دعا استمرار پیدا کند، حتما اقبال استجابت در این دعا بیشتر است. اگر دیده شد که یک دعا چند بار تکرار گردید و مستجاب نشد، نباید مأیوس شد.

- عزیزان من! ماه رمضان است؛ دعا کنید، دعا را قدر بدانید، زمان را قدر بدانید، حاجات بزرگ را، حاجات امّت اسلامی را، حاجات کشور اسلامی را، حاجات ملّت خودتان را، حاجات شخصی خودتان را، مورد توجّه قرار دهید و آنها را متضرّعانه و مجدّانه از خدای متعال بخواهید و هرکس، تعهّد کند این دعایی که می کند، هر آنچه که از عملکرد او احتیاج دارد، پای آن بایستد و بگوید من حاضرم در راه خدا تلاش کنم.

در خطبه های نماز جمعه ی تهران - 1377/10/4


...

1. سوره ی غافر، آیه ی 60.

2. سوره ی نساء، آیه ی 32.

3. اقبال الاعمال (ط القدیمه)، ج 2، ص 643.

4. سوره ی فصلت، آیه ی 46.

5. سوره ی کهف، آیه ی 30.

6. سوره ی اسراء، آیه ی 18.

7. سوره ی اسراء، آیات 20 - 19.

8. سوره ی نور، آیه ی 55.

9. سوره ی عنکبوت، آیه ی 69.

10. تصوّر زیبایی است. این که ما سعی کنیم در طول زندگیمان، در تمام همین اتفاق ها و رویدادهای ساده و سختی که برایمان می افتد، رضای خدا را در نظر بگیریم و برای خاطر او کار کنیم، از کارهای ناپسند و لذتهای حرام چشم پوشی کنیم و خیلی چیزهای دیگر که خودمان بهتر می دانیم؛ بعد کارهایمان می افتد روی غلتک. مسائل مختلف مادّی و معنوی مان حل می شود. این می شود نشان دادن راه دیگر. اینکه ما سعی کنیم برای خدا کاری بکنیم و بعد اینطور نتیجه اش را در نقاط مختلف زندگی ببینیم، تصوّر زیبایی است.

11. در لابلای بحث اشاره می شود که موارد استثنایی هم وجود دارد.